Programmamanager Samen Leren in Diversiteit

‘Iedereen doet mee, ongeacht waar je vandaan komt’

Najat Toub-Arssi is sinds 2024 programmamanager van Samen Leren in Diversiteit, een programma van het samenwerkingsverband Helmond-Peelland PO. Met ervaring in onderwijs, jeugdzorg en trainingen rond diversiteitssensitief werken weet ze wat er nodig is om echt recht te doen aan diversiteit in de klas.

Na tien jaar in het onderwijs maakte Najat de overstap naar de gemeente Eindhoven, waar ze als pedagogisch adviseur aan de slag ging. In 2015 richtte ze samen met drie collega’s Omnia Jeugdzorg op, waar ze vier jaar lang directeur was. In 2019 volgde Diversea, een trainingsbureau dat zich richt op diversiteitssensitief werken in het onderwijs, de zorg en bij gemeenten. ‘We zetten ons in voor een inclusieve samenleving waarin het voor iedereen prettig samenleven is.’

Het programma Samen Leren in Diversiteit sluit daar direct op aan. Het wordt binnen het samenwerkingsverband Helmond-Peelland PO uitgevoerd, met financiering van ASML. Najat geeft als programmamanager leiding aan de uitvoering in de drie betrokken gemeenten.

Drie pijlers: ouders, kinderen en onderwijsprofessionals
Het programma richt zich op drie groepen: ouders, kinderen en onderwijsprofessionals.

Voor ouders is er een ouder- en kindsteunpunt, fysiek en online. Ze kunnen er terecht met vragen over het onderwijssysteem, opvoeding en participatie. ‘We denken steeds na, hoe nemen we ouders mee, ook als ze de taal nog niet spreken? Als dat in hun eigen taal moet, dan doen we dat.’

Daarnaast worden oudertrainingen georganiseerd onder de titel Ouders in Positie: Leven in Nederland. Die gaan over opvoeden in een nieuwe cultuur, hoe het schoolsysteem werkt en hoe je actief mee kunt doen in de samenleving. De trainingen worden in meerdere talen aangeboden. ‘Ouders leren hoe het systeem werkt én hoe ze hun plek kunnen vinden. Dat is zó belangrijk voor hun kinderen.’

Voor kinderen is een expertise-schil opgezet van vijftig professionals die samen meer dan 25 talen spreken. Het zijn mensen met een pedagogische of jeugdzorgachtergrond die kinderen op school ondersteunen, ook in hun moedertaal. ‘Sommige kinderen hebben nog nooit op school gezeten. Alles is nieuw, de mensen, het eten, de gewoontes. Dan is het zó waardevol als er iemand naast je zit die jouw taal spreekt en op jou lijkt.’

De expertise-schil kwam er niet vanzelf. De oorspronkelijke opdracht was: één pedagoog en één orthopedagoog per gemeente. ‘Maar dat is te weinig als je wilt inspelen op meertaligheid en neurodiversiteit,’ vertelt Najat. Samen met het samenwerkingsverband besloot ze het groter aan te pakken. ‘We hebben het idee uitgewerkt en zijn ervoor gegaan. Niet de makkelijkste weg, maar wél de juiste.’

Training voor bewustwording
De derde pijler van het programma zijn de trainingen voor onderwijsprofessionals. Op zestig scholen wordt gewerkt aan bewustwording rondom diversiteit. Geen handleiding voor omgang met specifieke culturen, maar een onderzoek naar de eigen waarden, normen en aannames. ‘We beginnen bij de leerkracht, wat neem jij mee? Welke overtuigingen spelen mee in hoe jij naar ouders en kinderen kijkt?’

Ook inclusieve communicatie is een belangrijk thema. ‘Sommige grappen zijn niet voor iedereen grappig. Of we gebruiken taal die anderen buitensluit, zonder dat we het doorhebben. Ouders voelen dat meteen.’

De trainingen bieden ruimte voor reflectie én voor onderlinge gesprekken in het team. ‘We horen vaak, we zien het gebeuren, maar praten er nooit over. Dan is het heel waardevol om stil te staan bij de vraag, wat doen wij als school écht om ieder kind zich gezien en gehoord te laten voelen?’

Verbinding in de praktijk
Samen Leren in Diversiteit haakt bewust aan bij bestaande structuren van het samenwerkingsverband. Najat sluit met haar team aan bij bijeenkomsten, netwerken en schooloverleggen. ‘We voegen ons in wat er al is en delen daar ons verhaal. Vaak merk je dat scholen meteen enthousiast zijn.’

In Helmond is de samenwerking inmiddels stevig. Zo is de ouder- en kindadviseur wekelijks aanwezig op basisschool De Mozaïek, een school met veel nieuwkomers. ‘Daar waar ouders zijn, willen wij ook zijn.’

Toekomst met minder doorverwijzingen
Najat hoopt dat Samen Leren in Diversiteit uitgroeit tot een structurele speler in de regio en uiteindelijk daarbuiten. ‘We willen dat het niet meer uitmaakt waar je vandaan komt, iedereen doet mee.’

Ze ziet ook kansen om bij te dragen aan minder doorverwijzingen van kinderen met een migratieachtergrond naar het speciaal onderwijs. ‘Die groep is nog steeds oververtegenwoordigd. Dan vraag ik me af, hebben we goed gekeken, of missen we iets? Soms gaat het gewoon om miscommunicatie.’

Ze ziet het vaak gebeuren: ouders en leerkrachten bedoelen hetzelfde, maar begrijpen elkaar totaal anders. ‘Dan lijkt het alsof er iets mis is met het kind, terwijl het een kwestie is van taal, cultuur of uitleg. Door die brug te slaan, kun je écht verschil maken.’

Een persoonlijke missie
Najat spreekt niet alleen als programmamanager, maar ook vanuit eigen ervaring. ‘In groep 8 zei mijn meester, jullie willen vast iets met je handen doen. Dat raakte me. Ik dacht, die stoel waar jij op zit, daar ga ik later ook op zitten.’

Ze werd juf, niet vanuit een droom, maar om zichzelf te bewijzen. ‘Maar dat zou niet de reden moeten zijn. Kinderen zouden zich moeten herkennen in hun juf of meester, iemand die laat zien, jij hoort erbij.’