Gedachten over zorgplicht op het einde van 2025

Zorgplicht is de verantwoordelijkheid die een school heeft om, binnen wettelijk vastgestelde termen, na een aanmelding van een kind op een school met een passend onderwijsaanbod te komen. Dit aanbod hoeft dan niet per se op de eigen school te liggen, maar kan ook betekenen dat je de ouders de weg wijst naar een andere passende voorziening. Zorgplicht gaat dus over verantwoordelijkheid om tot passend onderwijs te komen. Toch staan het begrip en de verantwoordelijkheid onder spanning. Het lijkt soms of zorgplicht geïnterpreteerd wordt als dat een school, na een aanmelding, ook verantwoordelijk is voor het leveren van zorg, aanvullend op of in plaats van onderwijs. Dat kan toch niet de bedoeling zijn…

Want zorgplicht is een woord dat bijna impliceert dat de leraar niet alleen kennis dient over te dragen, maar daarnaast ook verantwoordelijk moet zijn voor mentale problematiek en mogelijk zelfs systeemproblematiek, naast leerachterstanden. Natuurlijk is zorg belangrijk, maar het kan niet alleen de verantwoordelijkheid zijn van het onderwijs. Mede om deze reden spreken we in onze inclusieve visie over de inclusieve leer- en ontwikkelomgeving. Om op deze wijze te komen tot een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid. Laten we zorgplicht niet laten verworden tot zorgplichtigheid, een automatische reflex om bijna alles op het bordje van het onderwijs te schuiven. Ouders, instanties en politiek: iedereen lijkt opgelucht als “de school” het oppakt.

Wellicht is het goed om voor zorgplicht een andere term te gebruiken, een term die minder verwarring of discussie oproept. Ik wil wel een eerste poging doen, maar ik hoor natuurlijk graag andere suggesties. Bijvoorbeeld “onderwijsverantwoordelijkheidsplicht”. Ik weet: het is nog niet dé term, maar het geeft beter aan waar een school voor verantwoordelijk is. Misschien dat een andere term helpt om minder te stapelen, maar te verdelen. Zodat de onderwijsplicht weer meer onderwijs wordt, en de zorgplicht weer meer zorg.

In dit kader wil ik ook opmerken dat we in deze regio trots mogen zijn op heel mooie initiatieven, zoals OZA en ZIO. Met OZA (onderwijszorgarrangementen) slagen we er steeds meer in om, vanuit een helder onderscheid tussen onderwijs en zorg, gebruik te maken van elkaars expertise om ontwikkelkansen voor kinderen te vergroten. Met ZIO, dat we samen met 21 gemeenten en 5 samenwerkingsverbanden vorm hebben gegeven, zijn we ook in staat om zorg in het (met name gespecialiseerd) onderwijs effectief te gaan organiseren. Dat levert in het kader van het bovenstaande natuurlijk al enorme voordelen op.

Aan het einde van het jaar rest mij nog iedereen te bedanken voor het vertrouwen en de fijne samenwerking. En … ik ontvang graag suggesties voor een ander woord voor zorgplicht.

Fijne feestdagen!